Zcash là một loại tiền mã hoá thuộc Layer 1 ra đời năm 2016, được xây dựng nhằm trao quyền tự do kinh tế cho người dùng. Nó có thiết kế tương tự Bitcoin — thực tế Zcash được phát triển từ bộ mã nguồn gốc của Bitcoin — nhưng được bổ sung công nghệ bảo mật mã hoá giúp che giấu thông tin giao dịch và cho phép người dùng “bảo vệ” (shield) tài sản của họ.
Zcash được tạo ra bởi các nhà khoa học từ MIT, Johns Hopkins và nhiều tổ chức học thuật – khoa học uy tín khác. Bạn có thể mua hoặc giao dịch Zcash trên hầu hết các sàn lớn như Gemini, Coinbase hoặc Binance.
Nó cho phép bạn gửi – nhận tiền mà không để lộ danh tính, số tiền hoặc địa chỉ ví, nhờ công nghệ zero-knowledge (zk-SNARK).
Nói ngắn gọn: Zcash = Bitcoin nhưng có chế độ ẩn danh khi giao dịch.
Zcash tập trung về mảng nào?
Zcash không làm DeFi, không làm NFT, không làm smart contract. Zcash tập trung 100% vào tính riêng tư & bảo mật khi chuyển tiền – Privacy, nhờ công nghệ zero-knowledge (zk-SNARK).
Bạn có thể hiểu đơn giản:
- Tiền mặt (cash) → giao dịch riêng tư
- Bitcoin → giao dịch công khai
- Zcash → tiền kỹ thuật số riêng tư
Công dụng của Zcash
Zcash (ZEC) được tạo ra với mục tiêu bảo vệ quyền riêng tư tài chính, vì vậy các công dụng của nó xoay quanh việc giao dịch an toàn, giữ giá trị và phục vụ hạ tầng mạng lưới. Dưới đây là các cách ZEC được sử dụng phổ biến nhất hiện nay:
- Gửi tiền riêng tư
ZEC cho phép người dùng thực hiện những giao dịch mà không ai có thể xem được người gửi, người nhận, số tiền hay lịch sử giao dịch. Hệ thống hỗ trợ hai chế độ: giao dịch công khai giống Bitcoin hoặc giao dịch ẩn danh (shielded) để bảo vệ toàn bộ thông tin tài chính. - Dùng để giữ giá trị (store of value)
Nhiều người xem ZEC như một dạng “Bitcoin phiên bản riêng tư” nhờ các đặc điểm giống BTC: tổng cung tối đa 21 triệu, cơ chế halving đều đặn và mô hình PoW giúp đồng coin có tính khan hiếm theo thời gian. Điều này khiến ZEC trở thành lựa chọn cho những ai muốn tích trữ tài sản nhưng vẫn giữ được sự riêng tư. - Dùng để trả cho thợ đào
ZEC còn được dùng để trả thưởng cho miner, những người vận hành và bảo vệ mạng lưới bằng cách xác thực giao dịch. Điều này giúp mạng duy trì tính phi tập trung và bảo mật. - Dùng trong các ví chuyên biệt như Zashi để ẩn danh hóa tài sản
Một công dụng thực tế rất phổ biến: người dùng swap BTC, ETH hoặc SOL sang ZEC, đưa vào chế độ shielded, và từ đó tài sản trở nên hoàn toàn riêng tư. Sau khi đã được “ẩn danh hóa”, ZEC có thể được gửi đi tiếp mà không thể truy vết lại ví nguồn.
Những nhà đầu tư vào ZEC
- Tháng 10/2016, Electric Coin Company (ECC) đã huy động vốn theo một cách không truyền thống — không có các vòng gọi vốn rõ ràng như “Series A” hay “Seed” giống các công ty công nghệ khác mà nguồn vốn đến từ các nhà đầu tư từ một nhóm nhà đầu tư mạo hiểm Thung lũng Silicon. ECC đã huy động khoảng 3 triệu USD ở thời điểm này.
- Những nhà đầu tư công khai đầu tiên bao gồm: Pantera Capital, Digital Currency Group, Fenbushi Capital, London Trust Media, Evolve VC, Naval Ravikant, Niraj Mehta, etc.
- Vào mùa hè năm 2016, ECC tiếp tục huy động vốn riêng tư, với các nhà đầu tư mới cùng các nhà đầu tư đã tham gia trước đó. Những người này nhận phần “Founders’ Reward” (phần thưởng người sáng lập): trong 4 năm đầu, 20% block reward được phân bổ cho ECC, nhà sáng lập, các nhà đầu tư. sec.gov+2messari.io+2
- Theo SEC, tổng lượng ZEC từ phần thưởng dành cho founders & nhà đầu tư là khoảng 2,1 triệu ZEC. sec.gov
- Hiện tại, Grayscale Zcash Trust (ZCSH) là quỹ duy nhất được niêm yết công khai tại Hoa Kỳ cung cấp cơ hội tiếp xúc độc quyền với Zcash.
- Công ty dược Leap Therapeutics (niêm yết Nasdaq) vừa đổi tên thành Cypherpunk Technologies, chuyển hướng sang đầu tư tài sản số, tập trung vào Zcash (ZEC). Cypherpunk huy động 58,9 triệu USD từ Winklevoss Capital và đã mua 203.775 ZEC (trị giá khoảng 50 triệu USD), đặt mục tiêu sở hữu 5% tổng cung Zcash. Cổ phiếu công ty sẽ giao dịch với mã mới CYPH.
Đội ngũ xây dựng và phát triển dự án ZEC
Zcash hiện đang được quản lý và phát triển bởi Zcash Foundation. Trước đó, dự án này được thành lập bởi Electric Coin Company (ECC) dưới sự sự lãnh đạo của Zooko Wilcox và Matthew Green (giáo sư tại Johns Hopkins University).
Zcash được dẫn dắt bởi đội ngũ chuyên gia giàu kinh nghiệm trong lĩnh vực mật mã học, blockchain và công nghệ tài chính. Họ đóng vai trò quan trọng trong việc phát triển, quản trị và mở rộng hệ sinh thái Zcash:
- Zooko Wilcox – Founder: Nhà sáng lập và người khởi xướng tầm nhìn về Zcash. Ông là chuyên gia lâu năm trong bảo mật và tiền mã hóa, từng tham gia các dự án như DigiCash và Mojo Nation.
- Josh Swihart – CEO: Lãnh đạo điều hành tại Electric Coin Company, phụ trách chiến lược, hợp tác và mở rộng ứng dụng Zcash.
- Eli Ben-Sasson – Chief Brain: Một trong những nhà khoa học hàng đầu về ZKP, đồng tác giả của giao thức zk-SNARK.
Doanh thu của ZEC sẽ đến từ đâu?
Do Zcash vận hành như một mạng lưới blockchain phi tập trung, dòng doanh thu chủ yếu liên quan đến quá trình khai thác, vận hành mạng và các ứng dụng xoay quanh việc sử dụng ZEC. Những nguồn doanh thu chính có thể được hiểu rõ qua các mục sau
- Phần thưởng thợ đào (Mining Reward) – nguồn thu cốt lõi Đây là phần ZEC mới được sinh ra mỗi block và được trả cho miner khi họ xác thực giao dịch. Đây cũng là nguồn doanh thu lớn nhất và ổn định nhất của mạng lưới trong giai đoạn hiện tại.
- Thanh khoản & phí giao dịch (Transaction Fees) Mỗi giao dịch thực hiện trên mạng Zcash đều tạo ra một khoản phí nhỏ. Khi số lượng người dùng tăng hoặc nhu cầu giao dịch riêng tư cao hơn, phí này sẽ trở thành nguồn thu bền vững hơn cho miner và cả mạng lưới.
- Lợi nhuận từ quỹ / tài sản nắm giữ Các tổ chức như ECC hoặc Zcash Foundation đang nắm giữ một lượng ZEC nhất định. Khi giá trị ZEC tăng hoặc các quỹ triển khai tài sản hiệu quả, phần lợi nhuận này trở thành nguồn tài chính hỗ trợ phát triển hệ sinh thái.
- Thanh toán & ứng dụng thực tế ZEC được sử dụng để thanh toán trong các trường hợp cần bảo mật cao, chuyển tiền xuyên biên giới hoặc ẩn danh hóa tài sản. Khi càng nhiều ứng dụng và doanh nghiệp tích hợp ZEC, dòng doanh thu từ sử dụng thực tế càng tăng.
Tokenomics và các chỉ số của ZEC
| Tên token | Zcash |
| Ký hiệu | ZEC |
| Blockchain | Zcash, BNB Chain |
| Contract | 0x1ba42e5193dfa8b03d15dd1b86a3113bbbef8eeb(BNB Chain) |
| Tổng cung | 21.000.000 |
Token ZEC được phát thành thông qua cơ chế đồng thuận PoW, phần thưởng sẽ giảm 50% sau mỗi khoảng 4 năm nên sẽ tăng độ khó cho các thợ đào.
Số liệu ngày November 17, 2025 cho thấy dự án này vẫn rất hấp dẫn, ZEC đang ở vùng vốn hóa lớn và cao hơn nhiều so với lịch sử ZEC.
Tuy không còn token unlock và không có áp lực xả của quỹ khác, ZEC vẫn đang trong thời điểm biến động giá mạnh.
| Market Cap | $11,482,421,518 |
| Fully Diluted Valuation | $11,482,421,518 |
| 24 Hour Trading Vol | $4,269,129,917 |
| Circulating Supply | 16,383,381 |
| Total Supply | 16,383,381 |
| Max Supply | 21,000,000 |
ZEC đã được phân bổ thế nào?
Trong giai đoạn đầu, Zcash không mở bán ICO mà sử dụng mô hình “Founders’ Reward”. Theo đó, 20% phần thưởng khối trong 4 năm đầu được chia cho đội ngũ sáng lập, nhà đầu tư early-stage và các tổ chức hỗ trợ dự án. 80% còn lại thuộc về thợ đào do Zcash vận hành bằng cơ chế Proof-of-Work giống Bitcoin. Sau chu kỳ đầu tiên, Founders’ Reward kết thúc và được thay thế bằng mô hình Dev Fund, nhằm cung cấp ngân sách phát triển dài hạn cho hệ sinh thái.
Hiện tại, Dev Fund chiếm khoảng 20% phần thưởng khối, được phân bổ cho ba nhóm: Electric Coin Company (ECC), Zcash Foundation và Zcash Grants, trong khi 80% còn lại vẫn thuộc về các thợ đào. Người dùng có thể sở hữu ZEC thông qua đào (mining), mua trên sàn giao dịch, hoặc nhận tài trợ từ các quỹ như Zcash Grants hoặc Grayscale Zcash Trust. Tổng cung ZEC được giới hạn ở 21 triệu coin, với phần thưởng khối giảm 50% mỗi khoảng 4 năm, dự kiến phát hành hết khoảng 2032–2033, tương tự mô hình khan hiếm của Bitcoin.
Tương lai của ZEC
Đội ngũ phát triển Zcash vẫn tập trung vào giá trị cốt lõi của dự án: sự riêng tư trong giao dịch. Trong những năm gần đây, ZEC đã phát triển Zashi mobile wallet giúp người dùng Gửi / Nhận ZEC ẩn danh hoặc Thanh toán & chuyển đổi cross-chain (CrossPay) cùng nhiều tích hợp giúp tăng quyền riêng tư mạng. Đây là loại ví self-custody: người dùng toàn quyền kiểm soát private key, không có bên trung gian quản lý tài sản.
Ngoài ra, ZEC vẫn tiếp tục với mục tiêu sử trong công nghệ bằng chứng không tiết lộ (Zero-Knowledge) để nâng cao tính riêng tư trong giao dịch số với các nâng cấp đáng kể cho công nghệ này.
Kết luận
Zcash là một trong những dự án tiên phong trong lĩnh vực tiền điện tử tập trung vào quyền riêng tư, sử dụng công nghệ zk-SNARK để mã hóa hoàn toàn dữ liệu giao dịch trên blockchain. Dù đã tồn tại gần một thập kỷ, Zcash và đồng ZEC chỉ mới thu hút mạnh trở lại trong thời gian gần đây nhờ sự gia tăng nhu cầu về bảo mật, ẩn danh và những cập nhật quan trọng như Zashi Wallet, Orchard, hay hệ thống zk-SNARK thế hệ mới.
Trong dài hạn, công nghệ zero-knowledge hứa hẹn trở thành nền tảng cốt lõi của những ứng dụng blockchain thế hệ mới — từ thanh toán riêng tư đến khả năng mở rộng đa chuỗi. Tuy nhiên, trong ngắn hạn, ZEC vẫn đối diện rủi ro: biến động giá mạnh, thiếu hệ sinh thái ứng dụng và cạnh tranh từ nhiều dự án zk hiện đại hơn. Vì vậy, dù tiềm năng dài hạn đáng chú ý, nhà đầu tư vẫn nên theo dõi sát tin tức, nâng cấp mạng và tình hình thị trường chung trước khi đưa ra quyết định.
